MARYNISTYKA 2002
Galeon „Batavia”
100 x 70 cm, olej, karton, 2002 r.
Willem Vos, miłośnik starych żaglowców, w 1985 r. rozpoczął budowę repliki „Batavii” w holenderskiej stoczni Bataviawerf w Lelystad, wykorzystując tradycyjne materiały, technikę i narzędzia z czasów powstania oryginalnego statku. Kadłub postawiono z duńskiego dębu, liny upleciono z konopi. Projekt współfinansowała Unia Europejska. Przy budowie, zakończonej w 1995 r., pracowała młodzież z całego świata. W 1999 r. „Batavia” została przewieziona barką do Australii i zacumowana w Narodowym Muzeum Morskim w Sydney. W 2000 r. była wizytówką holenderskiej reprezentacji na odbywających się tam Igrzyskach Olimpijskich. Wróciła do Lelystad w 2001 r. Obecnie w stoczni Bataviawerf buduje się replika okrętu liniowego „De Zeven Provinciën”.
„Gipsy Moth IV” na Pacyfiku
70 x 50 cm, olej, karton, 2002 r.
W latach 1966–1967 Francis Chichester na jachcie „Gipsy Moth IV” odbył najszybszy samotny rejs dookoła świata, szlakiem kliprów wełnianych, przepływając z Plymouth do Sydney (14 100 mil morskich) w 107 dni i z Sydney, po opłynięciu Przylądka Horn, do Plymouth (15 517 mil) w 119 dni.
HMS „Surprise” i okręt liniowy
96 x 66 cm, olej, płótno, 2002 r.
Zbudowany w 1794 r. w Hawrze we Francji jako korweta „Unite”. W 1796 r. zdobyty przez 36-działową brytyjską fregatę HMS „Inconstant” i wcielony do Royal Navy. Według francuskiej marynarki należał do klasy korwet, jednak w Anglii został sklasyfikowany jako fregata. Wyporność 350 t, długość pokładu działowego 33 m, załoga 240 osób. HMS „Surprise” był, jak na swoją wielkość, mocno uzbrojony: na pokładzie działowym 24 karonady 32-funtowe, na pokładzie rufowym 10 karonad 18-funtowych i na pokładzie dziobowym 2 działa 4-funtowe. Służył głównie na Karaibach, gdzie zdobył kilka pryzów oraz odbił z rąk buntowników HMS „Hermione”. W 1802 r. został rozebrany. Patrick O’Brian umieścił „Surprise” w swoich powieściach o przygodach oficera Royal Navy Jacka Aubrey’a. Na drugim planie obrazu typowy dla tego okresu 74-działowy okręt liniowy 3. rangi HMS „Ocean”.
HMS „Victory” i HMS „Victorious”
100 x 70 cm, tempera, karton, 2002 r.
Na pierwszym planie HMS „Victory”, na drugim dwupokładowiec HMS “Victorious” zbudowany w 1785 r. w Blackwall Yard w Londynie. Wyporność HMS „Victorious” wynosiła 1683 t, długość 52 m, uzbrojenie: pokład działowy – 28 dział 32-funtowych, górny – 28 dział 18-funtowych, rufowy – 14 dział 9-funtowych, dziobowy – 4 działa 9-funtowe. Był to pierwszy okręt Royal Navy o tej nazwie. W 1796 r. wziął udział w przejęciu holenderskiej kolonii Cape Town. Przez resztę służby patrolował wody w rejonie Indii Wschodnich. W 1803 r. uznano, że jest niezdolny do dalszej służby i wysłano go do rozbiórki w Lizbonie. W grudniu 1758 r. Rada Admiralicji brytyjskiej podjęła decyzję o budowie 12 nowych okrętów liniowych pierwszej klasy, uzbrojonych w około 100 dział. Projektantem tych jednostek był sir Thomas Slade, główny konstruktor brytyjskiej floty. Budowę „Victory” rozpoczęto w 1759 r. w Chatham Dockyard. Był to piąty w historii Royal Navy okręt o tej nazwie, poprzedni zatonął w 1744 r. wraz z całą załogą. Nowy „Victory” miał pokład działowy o długości 57 m, wyporność 3500 t, pojemność 2142 t, uzbrojenie: 30 dział 32-funtowych na pokładzie głównym, 28 dział 24-funtowych na środkowym, 30 dział 12-funtowych na górnym, 12 dział 12-funtowych na rufie, 2 karonady 12-funtowe i 2 karonady 68-funtowe na dziobie, w sumie 104 działa. Załogę stanowiło 850 osób. HMS „Victory” brał udział m. in. w bitwach morskich pod Ushant w 1778 i 1781 r., pod Saint-Vincent w 1797 r. i pod Trafalgarem w 1805 r. W tej ostatniej na pokładzie „Victory” zginął najsłynniejszy admirał w historii floty brytyjskiej Horatio Nelson. HMS „Victory” przetrwał do dzisiaj i jako okręt muzeum stoi w suchym doku w Portsmouth.
Okręt liniowy „Centurion” i statek zaopatrzeniowy na Pacyfiku
100 x 80 cm, olej, płótno, 2002 r.
„Centurion”, 60-działowy okręt liniowy 4. klasy, zwodowany w 1732 r., w 1734 r. wszedł do służby na wodach kanału La Manche. W grudniu 1737 r. pod dowództwem George Ansona wyruszył wzdłuż wybrzeży Afryki zachodniej na Jamajkę. W 1740 r., w towarzystwie 7 innych okrętów i statków zaopatrzeniowych, udał się w podróż dookoła świata. Celem wyprawy był Pacyfik i hiszpańskie kolonie. Minął przylądek Horn 7 marca 1741 r. Na Pacyfiku zdobył kilka hiszpańskich pryzów. 20 czerwca u wybrzeży Filipin przechwycił płynący z Meksyku hiszpański okręt „Nuestra Senora de la Covadonga” z ładunkiem srebra. Powrócił do Anglii jako jedyny z całej eskadry. Z 1854 członków wyprawy pozostało tylko 188 osób. Była to kolejna, po wyprawach Francisa Drakea i Williama Dampiera, podróż dookoła świata pod brytyjską banderą. George Anson był twórcą nowoczesnej marynarki wojennej Wielkiej Brytanii. Na budynku National Maritime Museum w Greenwich znajduje się medalion z jego wizerunkiem, obok innych przedstawiających Nelsona, Hooda i Drakea.
„Thermopylae” na Oceanie Indyjskim
100 x 70 cm, tempera, karton, 2002 r.
„Thermopylae” był kliprem o pojemności brutto 991 TR, zaprojektowanym przez Bernarda Waymoutha i przeznaczonym do przewozu herbaty z Chin. Statek, zbudowany w stoczni Water Hood and Co. w Aberdeen w 1868 r., miał wręgi żeliwne i poszycie z tekowego drewna. W pierwszym rejsie do Melbourne ustanowił długo nie pokonany rekord szybkości pod żaglami – 63 dni. W 1872 r. wygrał z „Cutty Sark” wyścig z Szanghaju do Londynu różnicą 7 dni, w czym pomogła mu utrata steru rywala. Od tego czasu kliper nazywano Zielonym Diabłem. W 1882 r. został przeniesiony na australijski szlak wełniany. W 1897 r. sprzedany Portugalii do celów szkoleniowych marynarki handlowej. Z powodu wyeksploatowania, w 1907 r. posłany na dno w ujściu rzeki Tag w trakcie ćwiczebnego strzelania torpedowego portugalskiej marynarki wojennej. Należał do najpiękniejszych kliprów z Aberdeen.